Maarten van der kamp heeft een roerig verleden gehad. Tegenwoordig fotografeert hij dagelijks de mensen die hij tegenkomt in de binnenstad van Amsterdam. Hij bezit een gezonde dosis cynisme en heeft een uitgesproken mening die wij wel eens wilden horen. We spraken af om een middagje met hem mee te lopen en er achter te komen wat hem zoal bezig houdt.
Maarten is onderdeel van het fotografie collectief Ed Amsterdam en samen exposeerden zij tijdens Unseen in het Volkshotel. Wij waren er bij toen daar de eerste screening van de komende documentaire over zijn leven als fotograaf getoond werd. Een mooie reden om hem eens aan de tand te voelen over zijn creatief proces.
“Ik loop graag tegen de stroom in, zo kom ik meer mensen tegen. Ik zal niet snel op één mooie plek blijven wachten op een goed foto-moment. Die ‘decisive moment’ straat-fotografie stijl vind ik dan ook echt saai om te doen. Dat is gewoon een goed kader met mooie lijnen en licht vinden en dan net zolang wachten tot er iemand met een hoed langs loopt. Dat Henri Cartier-Bresson daar nou zo goed in was betekent niet dat dat voor iedereen zo werkt. Ik ga echt op zoek naar de situatie en wil de taferelen tegen het lijf lopen.
Maarten werkt in razend tempo en heeft er ook vandaag stevig de pas in. Het is bijhouden of achterblijven, want hij houdt niet van stilzitten. We lopen rond, praten wat, en opeens heeft hij al iemand gefotografeerd, bijna zonder dat je het door hebt. Hij fotografeert altijd gewoon met de camera aan m’n oog. Want hij probeert zich niet te verstoppen. Deze routine heeft hij zich zó eigen gemaakt, dat hij bijna instinctief zijn camera zonder te kijken van tevoren al op de juiste focusafstand heeft ingesteld. Alles gaat in één vloeiende beweging, het lijkt wel reflexmatig.
Fotografie als houvast
Maarten heeft de neiging zich met volledige overgave te storten op datgene wat hem op dat moment het meest bezig houdt. Al het andere verdwijnt en heel zijn leven draait om dat ene ding. Vroeger was dat bier, nu is dat fotografie. Na een tumultueuze periode kwam hij tot inzicht dat hij geen andere optie had dan stoppen met drinken. Er volgde een periode van een flinke onzekerheid omdat hij niet meer wist wat hij met zichzelf aan moest toen hij geen alcohol meer had om zichzelf bezig te houden. Wat volgde was een wazige periode waarin het niet duidelijk is wanneer hij nou precies met fotograferen begon, maar dat is wel hetgeen wat is blijven hangen.
“Mijn hoofd kan niet stil staan, voor mij is fotograferen iets essentieels. Mijn hoofd stopt niet, behalve misschien als ik met een meisje ben.”
Nadat het bedrijf waar hij voor werkte failliet ging en hij zijn baan verloor gebruikte hij de vrijgekomen tijd om nog meer te fotograferen. Als gevolg is Maarten de afgelopen twee jaar elke dag in de binnenstad te vinden geweest om straatfoto’s te maken. Weer of geen weer. Hij heeft uitgerekend dat hij in die tijd een afstand van meer dan 500 marathons rondgelopen heeft.
“Hoeveel kutdagen je ook hebt achter elkaar, het gaat er om dat je het steeds blijft doen.“
“Het is ook een routine om aan vast te houden, hoeveel kutdagen je ook hebt achter elkaar, het gaat er om dat je het steeds blijft doen. Het brengt een soort orde en structuur aan in mijn leven. Na een tijd werd er een lijn zichtbaar in het werk. Vanaf toen speelde ik met het idee om een boek te maken, daardoor werd mijn fotografie doelgerichter. Ik kan daardoor steeds sneller inschatten of een situatie interessant wordt. Als je zo veel met één ding bezig bent verandert je blik. Het is bijna een soort Matrix-achtige ervaring.
Ik probeer het gewone van het dagelijks leven vast te leggen. Het is eigenlijk een studie van ‘Der Mensch’. Wat houdt normale mensen bezig in normale situaties? Ik wil het mezelf ook niet te makkelijk maken door alleen maar excentriekelingen te fotograferen. Het moet niet te voorspelbaar worden en ik probeer mezelf uit te dagen door verder te kijken dan wat me in eerste instantie opvalt.
Inmiddels zijn we meer dan 55.000 foto’s verder en is mijn agent het archief aan het doorlopen om beelden te selecteren. Het boek gaat dus realiteit worden en ik heb eindelijk het gevoel dat ik genoeg beeld heb, dat het er in zit.”
700 liter cola
We zouden eigenlijk gaan lunchen bij Broodje Bert, maar daar was het vrij druk en dat duurde Maarten te lang. We gaan dus langs de Albert Heijn en kopen daar een redelijk klef voorverpakt broodje kip caesar en een flesje Spa rood voor hem, want zelf heeft hij niet echt geld.
“Als ik aan het fotograferen ben leef ik eigenlijk op een dieet van sigaretten (meestal shag met filter) en cola. Voor de documentaire heb ik berekend dat ik in de afgelopen twee jaar meer dan 700 liter cola gedronken heb. Het gebeurt dan ook wel dat ik mijn avondeten oversla, soms omdat ik dan even geen geld heb, maar ook omdat ik dan zo bezig ben dat ik vergeet te eten. Vooralsnog werkt het want ik leef in ieder geval nog.
“Ik heb weinig geld nodig, zolang ik maar film en ontwikkelvloeistof kan kopen.“
Ik heb weinig geld nodig, zolang ik maar film en ontwikkelvloeistof kan kopen. Elke dag de straat op om te fotograferen is wel hetgeen dat ik het liefst doe, maar het levert niet veel geld op. Soms fotografeer ik in opdracht of assisteer ik een andere fotograaf of regisseur met een klus om wat bij te verdienen.”
Tijdens ons rondje wandelen waren we net het Waterlooplein opgelopen en Maarten klaagde dat het daar veel te donker was, waardoor hij met een wijd open diafragma moest fotograferen. Hierdoor is het moeilijker om snel goed te focussen. Hij veranderde wat camera instellingen terwijl we liepen en maakte in een split second deze foto.
Het meisje lijkt wel te poseren, maar had op dat moment niet eens door dat ze gefotografeerd werd. Het beeld is trouwens ragscherp en perfect gefocust, daar was hij toch best trots op.
Eigen documentaire
En nu dus komt daar die documentaire. Zijn twee Ed Amsterdam collega’s Matthijs Diederiks en Rick Erfmann volgden Maarten een tijd om vast te leggen hoe zijn routine er nou precies uit ziet. In de film zie je Maarten nietsvermoedende mensen van dicht bij vastleggen met zijn camera. De resulterende foto’s worden direct in beeld gebracht. Daarnaast wordt hij ook gevolgd met opstaan, eten en als hij ‘s avonds bij iemand in huis crasht.
“Eigenlijk vind ik het maar raar. Ik ben het juist gewend om mezelf onzichtbaar te maken. Ik houd er dan ook niet van om in het middelpunt van de belangstelling te staan, die aandacht daar kan ik niet zo veel mee. Ik maak juist foto’s zodat ik die voor mij kan laten spreken. Het liefste houd ik me alleen maar bezig met fotograferen. Als je dan de geschoten footage terugkijkt word je toch ook wel geconfronteerd met je eigen tekortkomingen. Je ziet jezelf in je dagelijkse ritueel en dat houdt wel een spiegel voor. Ik zie wel in dat sommige dingen moeten veranderen. Misschien ga ik nu het project op zijn eind loopt wel minder vaak de straat op. Hopelijk openen de documentaire en het boek wat deuren voor me zodat ik wat geld kan verdienen. Die cola daar probeer ik nu ook wel een beetje van af te kicken bijvoorbeeld, vandaar dit flesje Spa rood.”
De documentaire zelf zal eerst nog op een aantal filmfestivals getoond worden voordat hij uitgegeven wordt. Wij laten het je natuurlijk weten zodra die te checken is.
We hebben een kleine selectie uit Maarten’s werk gemaakt, die je hieronder kan bekijken. Wil je meer zien? Check dan zijn instagram @vonderkampf.
